Meervoudige overheid

Peel en Maas

De gemeente Peel en Maas is al 15 jaar bezig met leren hoe zelfsturing in de praktijk te brengen. Peel en Maas wordt door velen zowel procesmatig als inhoudelijk een voorbeeld gezien als het gaat om de ontwikkeling naar een ‘nieuwe overheid’. Dat die ontwikkeling niet van de een op de andere dag is gerealiseerd is op zich een leermoment op zich. Grote veranderingen als deze hebben tijd nodig. Zeker als de overheid moet leren loslaten en de leefgemeenschappen ervaren dat ze niet alles meer aan die overheid kunnen overlaten. Het model van de meervoudige overheid is op deze manier ontstaan.

Een nieuwe tijdgeest dient zich al enige tijd aan. Van de ‘oude’ naar een ‘nieuwe’ samenleving. En dat betekent dat we migreren van verticale macht naar horizontale macht. Van grote organisaties naar kleine netwerken. Van systemen en structuren naar mensen en initiatieven. Een wereld die gericht was op geld gaat zich focussen op waarden in een duurzame en robuuste context. En in dit hele spectrum gaat de overheid faciliteren in plaats van alles regelen en regisseren. Het eigenaarschap verhuist weer terug naar de leefgemeenschappen. De gulzige overheid heeft decennia alles naar zich toe getrokken en daarop ook zijn organisatie ingericht. De dynamiek en complexiteit is inmiddels zo groot dat die overheid het niet kan bijbenen, zowel qua snelheid als capaciteit. Aan de andere kant zijn inwoners bezig om zichzelf te organiseren, geholpen door de moderne tijdgeest en communicatiemiddelen zoals Sociale Media. Het organiserend vermogen groeit exponentieel. Pak daarbij het feit dat veel inwoners de overheid niet (meer) vertrouwd en het is duidelijk dat mensen het heft weer in eigen handen gaan nemen.

In het model van de meervoudige overheid is duidelijk hoe de verhoudingen (gaan) liggen. Het groene gebied is het domein van de leefgemeenschappen, waarin bij type 2 activiteiten de overheid meedoet. Het blauwe domein is het publieke domein waarin de inwoners een stem hebben. Het rode gedeelte blijft overheid. In dat laatste geval is te denken aan uitreiken van paspoorten en het geweldsmonopolie.

Het model geeft aan dat er voor alle partijen rollen zijn weggelegd en dat per project of initiatief moet worden bekeken welke rol er is weggelegd. De overheid doet er goed aan om weg te blijven uit het groene domein, mits dat daarvoor expliciet worden gevraagd. En dan nog is de vraag gerechtig: moet ik als overheid hier wel een rol in willen en laat eerst maar eens gebeuren wat er gebeurt?

download de Pdf via:  www.peelenmaas.nl